ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΔΡΑΓΑΣΑΚΗ
Ο πρωθυπουργός -είπαν πολλοί- δεν έπεισε. Πράγματι, μετά τη διακαναλική συνέντευξή του, τα ερωτήματα που γεννήθηκαν ήσαν περισσότερα απ’ όσα απαντήθηκαν. Ο πρώτος λόγος γι’ αυτό είναι ότι δεν παρουσίασε κάποιο πειστικό σχέδιο αντιμετώπισης του κινδύνου της χρεωκοπίας, κίνδυνο τον οποίο ο ίδιος τόσο έντονα προέβαλε. Δεύτερο οι αναφορές του πρωθυπουργού στα έως τώρα αποτελέσματα της πολιτικής του «Μνημονίου» δεν ήσαν ειλικρινείς. Και τρίτο, στη βάση των προηγούμενων, οι διαβεβαιώσεις του για το μέλλον δεν ήταν αξιόπιστες ούτε για τους μέσα, αλλά ούτε για τους έξω.
Η τρομοκρατική τελικά χρήση υπαρκτών κινδύνων, χωρίς πειστικές απαντήσεις σ’ αυτούς, παγώνει την κοινωνία αντί να την ενεργοποιεί, αποδιαρθρώνει την οικονομία, καθιστά τους κινδύνους πιο πραγματικούς αντί να τους απομακρύνει. Και όσο επαναλαμβάνεται η επίκληση των κινδύνων αυτών, τόσο πιο μεγάλη γίνεται η απαίτηση για ένα σχέδιο που θα τους αντιμετωπίζει με τρόπο ριζικό.
Δεν υπάρχει διέξοδος χωρίς ανάπτυξη
Αντί όμως για ένα τέτοιο σχέδιο, ο κ. πρωθυπουργός μίλησε όπως ο κ. Τρισέ. Αντί για ένα πειστικό σχέδιο, παρουσίασε μια χίμαιρα. Με τη σκληρή δημοσιονομική πολιτική, είπε, θα κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των αγορών. Και είναι χίμαιρα ο στόχος αυτός διότι η εμπιστοσύνη των αγορών μπορεί να κλονιστεί από αιτίες εξωγενείς λόγω μιας παγκόσμιας αναταραχής, όπως εν πολλοίς έγινε το φθινόπωρο του 2009.
Το ενδεχόμενο ενός εξωγενούς σοκ δεν μπορεί να αποκλεισθεί, ακόμη και στο άμεσο μέλλον, και ακριβώς γι’ αυτό ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας κ. Προβόπουλος, στην ενδιάμεση έκθεσή του, ζητά, στην περίπτωση μιας δυσμενούς εξέλιξης, «επιτάχυνση της δημοσιονομικής προσαρμογής και επίτευξη μεγαλύτερων πρωτογενών πλεονασμάτων πιο ενωρίς», δηλαδή πιο ενωρίς από όσο προβλέπει το «Μνημόνιο», άρα πιο σκληρή δημοσιονομική σύσφιξη.
Όμως οι κρίσεις χρέους δεν μπορούν να ξεπεραστούν χωρίς ανάπτυξη και αναδιανομή σε βάρος των εχόντων, χωρίς δίκαιη ρύθμιση του συσσωρευμένου χρέους, και όλα αυτά στο πλαίσιο ενός σχεδίου τουλάχιστον δεκαετούς. Ακριβώς γι’ αυτό παράγοντες των αγορών και πολλοί οικονομολόγοι, όπως εκείνοι της Citigroup, δήλωναν πρόσφατα πως «υπάρχουν όρια στο πόση δημοσιονομική σύσφιξη μπορεί να αντέξει μια χώρα, χωρίς αυτή να γίνει αυτοκαταστροφική και να πνίξει την οικονομική ανάπτυξη».
Μια δημοσιονομική σύσφιξη, λοιπόν, χωρίς όρια, που γίνεται σε βάρος των δημόσιων επενδύσεων, του κοινωνικού κράτους, των εργαζομένων, η αδυναμία τελικά συνδυασμού του ελέγχου των ελλειμμάτων με την ανάκαμψη της οικονομίας και της απασχόλησης, δημιουργεί σαφείς κινδύνους διαιώνισης της εμπλοκής της οικονομίας και της κοινωνίας στην παγίδα του χρέους και πρόκλησης μη αναστρέψιμων καταστροφών.
…και αναδιανομή
Όμως η οικονομική ανάκαμψη δεν αρκεί. Πρέπει να είναι δίκαιη. Στην κοινή σύνοδο Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και Διεθνούς Γραφείου Εργασίας, που έγινε πρόσφατα στο Όσλο με αντικείμενο την κρίση και την απασχόληση, όλοι, στα λόγια τουλάχιστον, συμφώνησαν σε ένα βασικό συμπέρασμα που, όπως το διατύπωνε ο διευθυντής του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας κ. Σομάβια, είναι ότι «όταν η οικονομική μεγέθυνση δεν είναι δίκαιη, τότε δεν είναι διατηρήσιμη».
Αυτό επιβεβαιώνεται και στη χώρα μας. Η κρίση που ζούμε, και η κρίση του χρέους ειδικότερα, εκτός των άλλων είναι αποτέλεσμα ανισοτήτων στη διανομή του εισοδήματος και στην κατανομή των φορολογικών βαρών. Η πολιτική που εφαρμόζεται όμως σήμερα κάνει τις ανισότητες αυτές ακόμη πιο εκρηκτικές.
Πράγματι πυρήνας της πολιτικής του «Μνημονίου» είναι η λεγόμενη «εσωτερική υποτίμηση» και, μέσω αυτής, η «ανάκαμψη μέσω εξαγωγών». Στην πράξη, όμως, αντί της αναλογικής υποτίμησης των τιμών και των μισθών, έχουμε μείωση των μισθών με αύξηση των τιμών, δηλαδή το «Μνημόνιο» δρα ως μια τεράστια μηχανή αναδιανομής σε βάρος των αδυνάτων.
Μίλησε ο πρωθυπουργός για «ανακατανομή των φόρων για να πληρώσουν παραπάνω οι πλουσιότεροι». Όμως το προσχέδιο του προϋπολογισμού άλλα λέει: οι άμεσοι φόροι μειώνονται και όλη η αύξηση των εσόδων γίνεται από τον ΦΠΑ και τους άλλους έμμεσους φόρους, τους πιο άδικους, και κατά τον πρωθυπουργό -με βάση παλιότερες δηλώσεις του- φόρους. Έτσι η σχέση έμμεσων – άμεσων φόρων θα επιδεινωθεί και θα γίνει το 2011 62,2% έμμεσοι, 37,8% άμεσοι, από 56,9% – 43,1% που ήταν το 2009. Αυτό ονομάζεται τώρα φορολογική δικαιοσύνη;
Πώς να πιστέψει λοιπόν κανείς τις διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού ότι «δεν θα υπάρξουν νέα μέτρα», όταν η πολιτική και η λογική του «Μνημονίου» δεν αμφισβητούνται, αλλά συζητείται η σκλήρυνσή τους με ή χωρίς νέες εκλογές; Ο πρωθυπουργός λοιπόν δεν έπεισε διότι τελικά δεν μπορούσε να πείσει. Το πρόβλημα είναι δομικό της κυβέρνησης και της πολιτικής της.
Αν ο κ. πρωθυπουργός ήθελε, για δικούς του λόγους, να προκαλέσει ανασφάλεια και ερωτήματα στους μέσα και στους έξω, μάλλον το πέτυχε. Αν όμως ήθελε να καλλιεργήσει βεβαιότητες, τότε η μόνη βεβαιότητα που ενίσχυσε είναι ότι η πολιτική που ακολουθεί, η πολιτική του «Μνημονίου», δεν έχει κοινωνικά όρια, δεν έχει κανένα προστατευτικό τείχος για τους εργαζόμενους, δεν είναι σε θέση να εγγυηθεί αξιόπιστα κανένα κοινωνικό συμβόλαιο, καμία θετική προοπτική.
Η ψήφος στις εκλογές της επόμενης Κυριακής, πέρα από τα επιμέρους μηνύματά της, έχει ακριβώς αυτό το γενικότερο νόημα. Οι πολίτες, με την ψήφο τους, θα θέσουν τα δικά τους όρια. Θα πουν δυνατά, για να ακουστεί παντού, αυτό που η κυβέρνηση ούτε θέλει ούτε μπορεί να πει: «Φτάνει πια, ώς εδώ με τις άδικες και αδιέξοδες πολιτικές». Διότι το δίλημμα δεν είναι, όπως παραπλανητικά επέμενε ο πρωθυπουργός, αλλαγές ή μη αλλαγές, αλλά: Ποιες αλλαγές; Σε βάρος ποιων και προς όφελος ποιων δυνάμεων; Στο πλαίσιο ποιων κοινωνικών αξιών, ποιων ορίων, ποιας προοπτικής;
ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΕΥΔΑΠ 